برنامه کوددهی چاودار آبی و دیم در ایران
برنامه تغذیه سالیانه چاودار (Rye) – بر پایه کودهای مایع فارمونتی و کودهای پایه کشاورزی ایران
(مناسب برای کشتهای دیم و آبی در مناطق سردسیر و نیمهخشک ایران؛ از جمله خراسان، اردبیل، آذربایجان، همدان و مناطق مرتفع البرز)
اهداف
افزایش قدرت جوانهزنی و استقرار اولیه در خاکهای سرد، افزایش تعداد پنجه مؤثر، بهبود تشکیل خوشه، افزایش وزن دانه و درصد پروتئین، تقویت مقاومت به سرما، خشکی و شوری، اصلاح خاک و افزایش کارایی جذب نیتروژن.
پیشنهادات اقلیمی و مکملهای پایه
| منطقه | ویژگی غالب | پیشنهاد اصلاح و مصرف پایه |
|---|---|---|
| مناطق کوهستانی شمالشرق و غرب (سرد و مرطوب) | خاک نیمهاسیدی تا خنثی | ۸ تن کود دامی کهنه در پاییز + ۲۰۰ کیلوگرم اوره در دو نوبت (پنجهزنی و ساقهرفتن) |
| مناطق مرکزی (نیمهخشک و قلیایی) | خاک قلیایی، بارندگی کم | ۸ تن کود دامی + ۵ لیتر اسید سولفونیک در آبیاری اول + ۳۰۰ کیلوگرم اوره در سه نوبت |
| مناطق دیم مرتفع | خاک سرد، تهویه ضعیف | ۵ تن کود دامی + ۲۰۰ کیلوگرم فسفامید قبل از کاشت + بذرمال با سیدورا |
شرایط خاک
- pH 6.0–7.0: ایدهآل؛ تمرکز بر نیتروژن و پتاسیم برای رشد یکنواخت.
- pH 7.0–8.5: افزایش نیاز به کودهای اسیدی مانند فسفامید و هیومیک برای جذب فسفر.
- pH>8.5 یا خاک شور: مصرف اسید سولفونیک و پرولومیک در چند مرحله جهت اصلاح خاک و افزایش نفوذپذیری.
برنامه ماهبهماه چاودار آبی
| ماه | فاز رشدی | محصول | روش مصرف | مقدار مصرف | توضیح |
|---|---|---|---|---|---|
| مهر | کاشت | سیدورا (بذرمال) | محلول بذر | ۵–۱۰ لیتر برای هر تن بذر | افزایش سبز شدن در خاک سرد و کاهش بیماری بذرزاد |
| آبان | استقرار ریشه | فسفامید (MAP 8-34) | آبیاری | ۳–۵ لیتر در هکتار | تأمین فسفر برای رشد ریشه و افزایش بنیه گیاه |
| آذر | آغاز رشد رویشی | پرولومیک (هیومیک / فولویک) | آبیاری | ۵–۱۰ لیتر در هکتار | بهبود تهویه خاک و افزایش فعالیت میکروبی |
| دی | پنجهزنی | اکتیو پلاس + بایومکس | آبیاری | اکتیو پلاس ۵–۱۰ لیتر + بایومکس ۵ لیتر در هکتار | افزایش تعداد پنجه مؤثر و تحریک رشد در سرمای زمستان |
| بهمن | رشد فعال | تری پرو (20-20-20+TE) | آبیاری | ۵–۱۰ لیتر در هکتار | تأمین متعادل عناصر اصلی و ریزمغذیها |
| اسفند | ساقهرفتن | اکتیو پلاس + فسفامید | آبیاری | اکتیو پلاس ۱۵–۲۰ لیتر + فسفامید ۵ لیتر در هکتار | تقویت ساقه، افزایش انتقال مواد غذایی و کاهش خوابیدگی |
| فروردین | خوشهدهی | میکروپلکس | محلولپاشی | ۱ لیتر در ۱۰۰۰ لیتر آب | اصلاح کمبودهای ریزمغذیها و بهبود گردهافشانی |
| اردیبهشت | پر شدن دانه | پتاسیمکس | آبیاری | ۵ لیتر در هکتار | افزایش وزن دانه و کیفیت پروتئینی |
| خرداد | پایان فصل | پرولومیک | آبیاری | ۵–۱۰ لیتر در هکتار | بازسازی خاک و افزایش مواد آلی برای کشت بعدی |
برنامه ماهبهماه چاودار دیم
| ماه | فاز رشدی | محصول | روش مصرف | مقدار مصرف | توضیح |
|---|---|---|---|---|---|
| مهر | کاشت | سیدورا (بذرمال) | محلول بذر | ۵–۱۰ لیتر برای هر تن بذر | افزایش جوانهزنی در خاک سرد و خشک |
| آبان | استقرار | فسفامید | محلولپاشی | ۳ لیتر در ۱۰۰۰ لیتر آب | تحریک رشد ریشه در رطوبت طبیعی |
| آذر | رشد اولیه | بایومکس | محلولپاشی | ۱ لیتر در ۱۰۰۰ لیتر آب | افزایش جذب مواد غذایی در شرایط محدود آب |
| دی | پنجهزنی | اکتیو پلاس | محلولپاشی | ۱ لیتر در ۱۰۰۰ لیتر آب یا ۵–۱۰ لیتر در هکتار در رطوبت مناسب | افزایش مقاومت به سرما و خشکی |
| بهمن | رشد رویشی | تری پرو | محلولپاشی | ۱–۲ لیتر در ۱۰۰۰ لیتر آب | تأمین عناصر اصلی رشد و افزایش سبزینه |
| اسفند | خوشهدهی | فسفامید | محلولپاشی | ۱–۲ لیتر در ۱۰۰۰ لیتر آب | تحریک گردهافشانی و تشکیل دانه |
| فروردین | پر شدن دانه | پتاسیمکس | محلولپاشی | ۱–۲ لیتر در ۱۰۰۰ لیتر آب | افزایش کیفیت و وزن نهایی دانه |
| اردیبهشت | رسیدگی نهایی | میکروپلکس | محلولپاشی | ۱ لیتر در ۱۰۰۰ لیتر آب | اصلاح رنگ و افزایش ارزش تغذیهای دانه |
نکات فنی و ترکیبی
- اوره: در چاودار آبی ۱۵۰–۲۵۰ کیلوگرم در سه نوبت (پیشکاشت، پنجهزنی، ساقهرفتن).
- کود دامی: ۶–۱۰ تن در هکتار جهت افزایش ماده آلی و حفظ رطوبت خاک.
- فسفامید: جایگزین فسفات آمونیوم؛ با جذب سریعتر و کاهش قلیائیت در خاکهای آهکی.
- اکتیو پلاس: مصرف حیاتی در دو نوبت اصلی؛ ۵–۱۰ لیتر در پنجهزنی و ۱۵–۲۰ لیتر در ساقهرفتن برای افزایش عملکرد و مقاومت به تنش.
- اسید سولفونیک: در آبیاری اول فصل یا هنگام بارش ۳ تا ۵ لیتر در هکتار برای کاهش pH خاک.
- پرولومیک: ترکیب با فسفامید در خاکهای شور باعث افزایش جذب فسفر تا دو برابر میشود.
- در صورت بروز بیماری قارچی یا شته، محلولپاشی اکتیو پلاس با دوز ۳ لیتر در ۱۰۰۰ لیتر آب توصیه میشود.
توضیح تفاوت کود مایع و جامد
کودهای مایع با سرعت جذب بالا از طریق برگ و ریشه باعث اصلاح سریع تغذیه گیاه میشوند.
کودهای جامد نقش اصلاح بلندمدت خاک را ایفا کرده و تعادل ساختاری ایجاد میکنند.
در خاکهای قلیایی و سرد، استفاده از کودهای مایع اسیدی یا کلاتهشده مانند محصولات فارمونتی باعث افزایش چشمگیر جذب فسفر و عناصر کممصرف میشود.