برنامه کوددهی ارزن آبی و دیم در ایران
برنامه تغذیه سالیانه ارزن (Millet) – بر پایه کودهای مایع فارمونتی و کودهای پایه کشاورزی ایران
(طراحیشده برای کشتهای آبی و دیم در مناطق گرم، خشک و نیمهقلیایی مانند خراسان جنوبی، سیستان، فارس، کرمان، یزد و بخشهایی از خوزستان و کرمانشاه)
اهداف
افزایش درصد سبز شدن و استقرار اولیه، تقویت سیستم ریشه در خاکهای سبک و گرم، افزایش پنجهزنی و تشکیل خوشه، افزایش وزن هزار دانه و درصد پروتئین، بهبود مقاومت به گرما و شوری، اصلاح خاک و افزایش بازده مصرف آب و کود.
پیشنهادات اقلیمی و مکملهای پایه
| منطقه | ویژگی غالب خاک و آب | پیشنهاد اصلاح و مصرف پایه |
|---|---|---|
| شرق و جنوب ایران (خشک و شور) | خاک سبک، pH بالا، شوری متوسط تا زیاد | ۸ تن کود دامی پوسیده + ۳۰۰ کیلوگرم اوره در سه نوبت + ۵ لیتر اسید سولفونیک در آبیاری اول فصل |
| جنوب و جنوبغرب (گرم و مرطوب) | خاک قلیایی، بارندگی متناوب | ۵–۸ تن کود دامی + ۵ لیتر پرولومیک پیش از کاشت برای بهبود تهویه خاک |
| مناطق مرکزی (نیمهخشک و قلیایی) | خاک آهکی با کمبود فسفر | ۸ تن کود دامی + ۵ لیتر فسفامید (MAP 8-34) پیشکاشت + ۲۰۰ کیلوگرم اوره در دو نوبت |
| شمالشرق و مرتفعات خنکتر | خاک سرد، رسی، تهویه کم | ۵ تن کود دامی + ۲۰۰ کیلوگرم فسفامید قبل از کاشت + بذرمال با سیدورا |
شرایط خاک
- pH 6.5–7.5: حالت مطلوب برای جذب عناصر؛ تمرکز بر پتاسیم و فسفر.
- pH 7.5–8.5: نیاز به کودهای اسیدی مانند فسفامید و هیومیکها برای جلوگیری از رسوب فسفر.
- pH>8.5 یا خاک شور: مصرف مکرر پرولومیک و اسید سولفونیک ضروری برای افزایش نفوذپذیری خاک.
برنامه ماهبهماه ارزن آبی
| ماه | فاز رشدی | محصول | روش مصرف | مقدار مصرف | توضیح |
|---|---|---|---|---|---|
| فروردین–اردیبهشت | کاشت | سیدورا (بذرمال) | محلول بذر | ۵–۱۰ لیتر برای هر تن بذر | افزایش جوانهزنی در خاکهای گرم و کاهش بیماری بذرزاد |
| اردیبهشت | استقرار اولیه | فسفامید (MAP 8-34) | آبیاری | ۳–۵ لیتر در هکتار | تأمین فسفر برای توسعه اولیه ریشه و یکنواختی سبز شدن |
| خرداد | رشد رویشی | پرولومیک | آبیاری | ۵–۱۰ لیتر در هکتار | بهبود جذب عناصر و افزایش مقاومت به شوری و گرما |
| تیر | پنجهزنی | اکتیو پلاس + بایومکس | آبیاری | اکتیو پلاس ۵–۱۰ لیتر + بایومکس ۵ لیتر در هکتار | افزایش تعداد پنجه مؤثر، تحریک رشد و افزایش سطح برگ |
| مرداد | ساقهرفتن و خوشهدهی | اکتیو پلاس + فسفامید | آبیاری | اکتیو پلاس ۱۵–۲۰ لیتر + فسفامید ۵ لیتر در هکتار | تقویت ساقه، افزایش استحکام و تحریک تشکیل خوشه |
| شهریور | پر شدن دانه | پتاسیمکس | آبیاری | ۵ لیتر در هکتار | افزایش وزن دانه و درصد پروتئین |
| مهر | پیش از برداشت | پرولومیک | آبیاری | ۵–۱۰ لیتر در هکتار | احیای خاک و افزایش مواد آلی برای کشت بعدی |
برنامه ماهبهماه ارزن دیم
| ماه | فاز رشدی | محصول | روش مصرف | مقدار مصرف | توضیح |
|---|---|---|---|---|---|
| فروردین–اردیبهشت | کاشت | سیدورا (بذرمال) | محلول بذر | ۵–۱۰ لیتر برای هر تن بذر | افزایش سبز شدن در خاک خشک و سبک |
| اردیبهشت | سبز شدن | فسفامید | محلولپاشی | ۳ لیتر در ۱۰۰۰ لیتر آب | تأمین فسفر در خاکهای فقیر و کمعمق |
| خرداد | رشد رویشی | بایومکس | محلولپاشی | ۱ لیتر در ۱۰۰۰ لیتر آب | افزایش فتوسنتز و مقاومت به تنش حرارتی |
| تیر | پنجهزنی | اکتیو پلاس | محلولپاشی یا در بارندگی مناسب | ۵–۱۰ لیتر در هکتار یا ۱ لیتر در ۱۰۰۰ لیتر آب | افزایش رشد ریشه، جذب عناصر و مقاومت به خشکی |
| مرداد | ساقهرفتن | تری پرو (20-20-20+TE) | محلولپاشی | ۱–۲ لیتر در ۱۰۰۰ لیتر آب | تأمین متعادل عناصر اصلی و ریزمغذیها |
| شهریور | پر شدن دانه | پتاسیمکس | محلولپاشی | ۱–۲ لیتر در ۱۰۰۰ لیتر آب | افزایش وزن دانه و بهبود کیفیت تغذیهای |
| مهر | رسیدگی نهایی | میکروپلکس | محلولپاشی | ۱ لیتر در ۱۰۰۰ لیتر آب | بهبود رنگ و کیفیت نهایی محصول |
نکات فنی و ترکیبی
- اوره: در ارزن آبی ۱۵۰–۲۵۰ کیلوگرم در سه نوبت (پایه، پنجهزنی، خوشهدهی).
- کود دامی: ۶–۸ تن در هکتار برای افزایش ظرفیت نگهداری آب در خاکهای سبک.
- فسفامید: تأمین سریع فسفر محلول در خاکهای قلیایی و جلوگیری از تثبیت آن.
- اکتیو پلاس: حیاتیترین محصول در افزایش عملکرد؛ مصرف ۵–۱۰ لیتر در پنجهزنی و ۱۵–۲۰ لیتر در ساقهرفتن.
- اسید سولفونیک: در آبیاری اول فصل ۳ تا ۵ لیتر در هکتار برای اصلاح pH خاک و جلوگیری از تجمع نمک.
- پرولومیک + فسفامید: ترکیب مؤثر برای خاکهای شور و کمعمق، افزایش جذب فسفر و پتاسیم.
- در صورت مشاهده سفیدک، شته یا لکه برگی، محلولپاشی اکتیو پلاس با غلظت ۳ لیتر در ۱۰۰۰ لیتر آب انجام شود.
توضیح تفاوت کود مایع و جامد
کودهای مایع جذب سریعتری از طریق برگ و ریشه دارند و برای رفع کمبودهای فوری یا تحریک رشد بهکار میروند.
کودهای جامد تأثیر پایدارتری در اصلاح خاک دارند و بهعنوان پایه باروری استفاده میشوند.
در خاکهای شور و قلیایی، استفاده از کودهای مایع اسیدی و کلاتهشده مانند محصولات فارمونتی باعث افزایش راندمان جذب عناصر و کاهش تلفات کود میشود.