برنامه کوددهی لوبیا در ایران
برنامه تغذیه سالیانه لوبیا (Bean) – بر پایه کودهای مایع فارمونتی و کودهای پایه کشاورزی ایران
(ویژه مناطق کشت آبی و دیم در خراسان، فارس، گلستان، مازندران، لرستان، کرمانشاه و زنجان)
اهداف
افزایش جوانهزنی و استقرار اولیه، تقویت گرههای ریشهای و تثبیت نیتروژن، افزایش گلدهی و تشکیل غلاف، افزایش وزن و درصد پروتئین دانه، بهبود طعم و رنگ، افزایش مقاومت به خشکی، گرما و بیماریهای قارچی، اصلاح خاک و بهبود بهرهوری کود.
پیشنهادات اقلیمی و مکملهای پایه
| منطقه | ویژگی غالب خاک و آب | پیشنهاد اصلاح و مصرف پایه |
|---|---|---|
| شمال کشور (مازندران، گلستان) | خاک نیمهاسیدی تا خنثی | ۵–۸ تن کود دامی پوسیده در پاییز + ۱۰۰ کیلوگرم اوره در دو نوبت (پایه و خوشهدهی) |
| غرب و جنوبغرب (کرمانشاه، لرستان، ایلام) | خاک نیمهقلیایی، بارندگی بالا | ۸ تن کود دامی + ۲۰۰ کیلوگرم فسفامید (MAP 8-34) پیشکاشت + ۲۰۰ کیلوگرم اوره سرک |
| شرق و مرکز (خراسان، فارس، یزد) | خاک قلیایی و سبک | ۸ تن کود دامی + ۳۰۰ کیلوگرم اوره در سه نوبت + ۵ لیتر اسید سولفونیک در اولین آبیاری |
| جنوب و نواحی گرمتر | خاک سبک، آب شور | ۵ لیتر اسید سولفونیک در هر ۴۵ روز + مصرف پرولومیک جهت افزایش جذب عناصر و کاهش سمیت سدیم |
شرایط خاک
- pH 6.0–7.0: شرایط ایدهآل برای تثبیت نیتروژن و فعالیت میکروبی.
- pH 7.0–8.0: نیاز به فسفامید برای جذب بهتر فسفر و بهبود گرهزایی.
- pH بالاتر از ۸: افزایش دفعات مصرف هیومیکها و اسید سولفونیک برای اصلاح خاک و جذب عناصر.
برنامه ماهبهماه لوبیا
| ماه | فاز رشدی | محصول | روش مصرف | مقدار مصرف | توضیح |
|---|---|---|---|---|---|
| فروردین | بذرپاشی | سیدورا (بذرمال) | محلول بذر | ۵–۱۰ لیتر برای هر تن بذر | افزایش جوانهزنی، کاهش قارچ بذرزاد و بهبود استقرار گیاهچه |
| اردیبهشت | استقرار اولیه | فسفامید (MAP 8-34) | آبیاری | ۳–۵ لیتر در هکتار | افزایش رشد ریشه و تأمین فسفر برای گرهزایی |
| خرداد | رشد رویشی | پرولومیک | آبیاری | ۵–۱۰ لیتر در هکتار | بهبود ساختار خاک و افزایش جذب عناصر غذایی |
| تیر | گلدهی | اکتیو پلاس + بایومکس | آبیاری | اکتیو پلاس ۵–۱۰ لیتر + بایومکس ۵ لیتر در هکتار | تحریک گلدهی، افزایش تشکیل غلاف و بهبود مقاومت به گرما |
| مرداد | غلافدهی | اکتیو پلاس + فسفامید | آبیاری | اکتیو پلاس ۱۵–۲۰ لیتر + فسفامید ۵ لیتر در هکتار | افزایش تعداد و کیفیت غلاف، جلوگیری از ریزش گل |
| شهریور | پر شدن دانه | پتاسیمکس | آبیاری | ۵ لیتر در هکتار | افزایش وزن، درصد پروتئین و کیفیت ظاهری دانه |
| مهر | پس از برداشت | پرولومیک | آبیاری | ۵–۱۰ لیتر در هکتار | بازسازی خاک و افزایش مواد آلی برای کشت بعدی |
نکات فنی و ترکیبی
- اوره: در لوبیای آبی حداکثر ۱۰۰–۱۵۰ کیلوگرم در دو نوبت (پایه و ابتدای گلدهی) برای حفظ تعادل نیتروژن و جلوگیری از کاهش گرهزایی.
- کود دامی: ۵–۸ تن در هکتار جهت افزایش ماده آلی، نگهداری رطوبت و فعالیت میکروبی.
- فسفامید: جایگزین ایمن برای فسفات آمونیوم، با pH اسیدی و جذب سریع در خاکهای قلیایی.
- اکتیو پلاس: مهمترین کود در افزایش گلدهی، تشکیل غلاف و پر شدن دانه؛ مجموع مصرف ۲۰–۳۰ لیتر در دو نوبت اصلی.
- پرولومیک: بهبود ساختار خاک و جذب فسفر در ترکیب با فسفامید.
- اسید سولفونیک: ۳ تا ۵ لیتر در هکتار در آبیاری اول برای اصلاح pH آب و خاک و افزایش جذب عناصر.
- بایومکس: در مرحله رشد رویشی و گلدهی باعث افزایش فتوسنتز و تثبیت نیتروژن در گرهها میشود.
- در صورت مشاهده سفیدک، زنگ یا لکه برگی، محلولپاشی اکتیو پلاس با غلظت ۳ لیتر در ۱۰۰۰ لیتر آب مؤثر است.
توضیح تفاوت کود مایع و جامد
کودهای مایع جذب سریع و کارایی بالا در مراحل حساس رشد دارند و برای رفع کمبودها و تحریک زایشی بهکار میروند.
کودهای جامد نقش اصلاح بلندمدت خاک و تأمین عناصر پایه را ایفا میکنند.
در خاکهای قلیایی و سنگین، استفاده از کودهای مایع اسیدی یا کلاتهشده مانند محصولات فارمونتی باعث افزایش چشمگیر جذب عناصر و بهبود کیفیت نهایی بذر میشود.