برنامه کوددهی عدس آبی و دیم در ایران
برنامه تغذیه سالیانه عدس (Lentil) – بر پایه کودهای مایع فارمونتی و کودهای پایه کشاورزی ایران
(ویژه کشتهای دیم و آبی در مناطق سرد و نیمهخشک ایران شامل خراسان، آذربایجان، کردستان، کرمانشاه، همدان، فارس و لرستان)
اهداف
بهبود جوانهزنی و استقرار در خاکهای سرد، افزایش گرهزایی و تثبیت نیتروژن، تحریک رشد زایشی و گلدهی، افزایش تعداد غلاف و وزن دانه، بهبود مقاومت به خشکی و بیماریهای قارچی، اصلاح ساختار خاک و افزایش بازده جذب عناصر غذایی.
پیشنهادات اقلیمی و مکملهای پایه
| منطقه | ویژگی خاک و آب | پیشنهاد مصرف پایه |
|---|---|---|
| غرب و شمالغرب (کردستان، آذربایجان، کرمانشاه) | خاک سرد و نیمهقلیایی، بارندگی فصلی | ۵–۸ تن کود دامی + ۲۰۰ کیلوگرم فسفامید پیشکاشت + ۱۰۰ کیلوگرم اوره در ابتدای رشد |
| مرکز و شرق (فارس، خراسان) | خاک سبک، قلیایی، بارندگی کم | ۸ تن کود دامی + ۳۰۰ کیلوگرم اوره در سه نوبت + ۵ لیتر اسید سولفونیک در آبیاری اول |
| شمال (گلستان، مازندران) | خاک اسیدی تا خنثی، رطوبت بالا | ۵ تن کود دامی + ۱۵۰ کیلوگرم فسفامید قبل از کاشت |
| جنوب (خوزستان، بوشهر) | خاک سنگین و شور | ۸ تن کود دامی + ۵ لیتر پرولومیک برای اصلاح خاک پیش از کاشت |
شرایط خاک
- pH 6.5–7.0: ایدهآل برای فعالیت میکروبی و تثبیت نیتروژن.
- pH 7.5–8.5: افزایش نیاز به فسفامید و هیومیک برای جذب بهتر عناصر.
- pH بالاتر از ۸.۵: اصلاح با اسید سولفونیک (۳–۵ لیتر در هکتار) در هر ۴۵ روز آبیاری.
برنامه ماهبهماه عدس آبی
| ماه | فاز رشدی | محصول | روش مصرف | مقدار مصرف | توضیح |
|---|---|---|---|---|---|
| بهمن–اسفند | بذرپاشی | سیدورا (بذرمال) | محلول بذر | ۵–۱۰ لیتر برای هر تن بذر | افزایش جوانهزنی، مقاومت به قارچ و استقرار اولیه |
| اسفند | استقرار اولیه | فسفامید (MAP 8-34) | آبیاری | ۳–۵ لیتر در هکتار | افزایش رشد ریشه و تحریک گرهزایی |
| فروردین | رشد رویشی | پرولومیک | آبیاری | ۵–۱۰ لیتر در هکتار | بهبود جذب فسفر و عناصر کمتحرک در خاک |
| اردیبهشت | گلدهی | اکتیو پلاس + بایومکس | آبیاری | اکتیو پلاس ۵–۱۰ لیتر + بایومکس ۵ لیتر در هکتار | افزایش تعداد گل و تشکیل غلاف، بهبود مقاومت به تنش حرارتی |
| خرداد | تشکیل غلاف | اکتیو پلاس + فسفامید | آبیاری | اکتیو پلاس ۱۵–۲۰ لیتر + فسفامید ۵ لیتر در هکتار | افزایش تعداد و کیفیت غلاف، جلوگیری از پوکی بذر |
| تیر | پر شدن دانه | پتاسیمکس | آبیاری | ۵ لیتر در هکتار | افزایش وزن دانه، بهبود رنگ و طعم |
| مرداد | بعد از برداشت | پرولومیک | آبیاری | ۵–۱۰ لیتر در هکتار | احیای خاک و بهبود شرایط برای کشت بعدی |
برنامه ماهبهماه عدس دیم
| ماه | فاز رشدی | محصول | روش مصرف | مقدار مصرف | توضیح |
|---|---|---|---|---|---|
| بهمن | بذرپاشی | سیدورا (بذرمال) | محلول بذر | ۵–۱۰ لیتر برای هر تن بذر | افزایش سبز شدن در خاک سرد و نیمهخشک |
| اسفند | استقرار | فسفامید | محلولپاشی | ۳ لیتر در ۱۰۰۰ لیتر آب | افزایش رشد اولیه ریشه و جذب فسفر |
| فروردین | رشد رویشی | بایومکس | محلولپاشی | ۱ لیتر در ۱۰۰۰ لیتر آب | افزایش فتوسنتز و مقاومت به تنش خشکی |
| اردیبهشت | گلدهی | اکتیو پلاس | محلولپاشی | ۱ لیتر در ۱۰۰۰ لیتر آب یا ۵–۱۰ لیتر در هکتار | تحریک گلدهی و افزایش غلافدهی |
| خرداد | تشکیل غلاف | تری پرو (20-20-20+TE) | محلولپاشی | ۱–۲ لیتر در ۱۰۰۰ لیتر آب | تأمین عناصر متعادل و بهبود پر شدن دانه |
| تیر | پر شدن دانه | پتاسیمکس | محلولپاشی | ۱–۲ لیتر در ۱۰۰۰ لیتر آب | افزایش کیفیت و وزن دانه |
| مرداد | پایان فصل | میکروپلکس | محلولپاشی | ۱ لیتر در ۱۰۰۰ لیتر آب | بهبود ذخیره عناصر در بذر و افزایش ماندگاری آن |
نکات فنی و ترکیبی
- اوره: حداکثر ۱۰۰–۱۵۰ کیلوگرم در دو نوبت (پایه و ساقهرفتن) جهت تأمین نیتروژن بدون اختلال در گرهزایی.
- کود دامی: ۵–۸ تن در هکتار برای افزایش ماده آلی و حفظ رطوبت.
- فسفامید: منبع فسفر محلول و قابل جذب در خاکهای قلیایی و جایگزین مناسب فسفات آمونیوم.
- اکتیو پلاس: حیاتی در دو مرحله گلدهی و غلافدهی؛ مصرف کل ۲۰–۳۰ لیتر در هکتار.
- پرولومیک: افزایش نفوذپذیری خاک، جذب فسفر و فعالسازی میکروارگانیسمهای مفید.
- بایومکس: افزایش فعالیت میکروبی و تثبیت نیتروژن در مراحل رشد رویشی.
- اسید سولفونیک: ۳–۵ لیتر در آبیاری اول برای کاهش pH خاک و افزایش جذب عناصر.
- در صورت مشاهده سفیدک یا قارچ برگی، محلولپاشی اکتیو پلاس با غلظت ۳ لیتر در ۱۰۰۰ لیتر آب توصیه میشود.
توضیح تفاوت کود مایع و جامد
کودهای مایع جذب سریع و کارایی بالا در مراحل حساس رشد دارند و برای رفع کمبودها یا تحریک رشد زایشی بهکار میروند.
کودهای جامد، بهویژه آلی و فسفاته، در اصلاح ساختار خاک و تأمین تدریجی عناصر نقش دارند.
در خاکهای قلیایی و سرد، استفاده از کودهای مایع اسیدی و کلاتهشده فارمونتی باعث افزایش جذب عناصر ریز و در نهایت افزایش عملکرد و کیفیت محصول میشود.