برنامه کوددهی پیاز در ایران
برنامه تغذیه سالیانه پیاز (Onion) – بر پایه کودهای مایع فارمونتی و کودهای پایه کشاورزی ایران
(ویژه کشت آبی در مناطق عمده کشت پیاز شامل خراسان، فارس، کرمان، اصفهان، همدان، زنجان و آذربایجان شرقی و غربی)
اهداف
افزایش قدرت استقرار نشا یا بذر، تقویت رشد رویشی اولیه، افزایش حجم و وزن غده، یکنواختی در اندازه و رنگ، افزایش ماندگاری انبار، بهبود مقاومت به بیماریهای قارچی، و اصلاح ساختار خاک برای کشتهای پیدرپی.
پیشنهادات اقلیمی و مکملهای پایه
| منطقه | ویژگی خاک و آب | پیشنهاد مصرف پایه |
|---|---|---|
| شرق و جنوب (خراسان، کرمان، فارس) | خاک قلیایی، سبک، شوری بالا | ۸–۱۰ تن کود دامی پوسیده + ۵ لیتر اسید سولفونیک در آبیاری اول فصل + ۵ لیتر پرولومیک قبل از نشاکاری |
| مرکز (اصفهان، یزد) | خاک نیمهقلیایی، کمفسفر | ۸ تن کود دامی + ۲۰۰ کیلوگرم فسفامید پیشکاشت + ۳۰۰ کیلوگرم اوره در سه نوبت |
| شمالغرب (زنجان، همدان، آذربایجان) | خاک سرد و آهکی | ۵–۸ تن کود دامی + بذرمال با سیدورا و مصرف فسفامید قبل از کاشت |
| جنوبغرب (خوزستان، بوشهر) | خاک شور و سنگین | ۸ تن کود دامی + ۵ لیتر اسید سولفونیک هر ۴۵ روز آبیاری برای کاهش تجمع نمک |
شرایط خاک
- pH 6.5–7.0: حالت ایدهآل برای جذب یکنواخت عناصر غذایی و تشکیل غدههای متراکم.
- pH 7.0–8.5: افزایش نیاز به کودهای اسیدی مانند فسفامید و هیومیکها.
- pH بالاتر از ۸.۵: مصرف دورهای اسید سولفونیک و پرولومیک برای اصلاح خاک الزامی است.
برنامه ماهبهماه پیاز (کشت آبی)
| ماه | فاز رشدی | محصول | روش مصرف | مقدار مصرف | توضیح |
|---|---|---|---|---|---|
| آذر–دی | آمادهسازی زمین / نشاکاری | فسفامید (MAP 8-34) + پرولومیک | آبیاری | هرکدام ۵ لیتر در هکتار | بهبود استقرار نشا، تقویت ریشه و افزایش جذب فسفر |
| دی–بهمن | رشد اولیه | پرولومیک | آبیاری | ۵–۱۰ لیتر در هکتار | افزایش جذب عناصر و تقویت میکروارگانیسمهای خاک |
| اسفند | رشد رویشی | اکتیو پلاس + بایومکس | آبیاری | اکتیو پلاس ۵–۱۰ لیتر + بایومکس ۵ لیتر در هکتار | افزایش رشد برگ، فتوسنتز و قطر پایه برگ برای تشکیل پیاز قوی |
| فروردین | شروع غدهسازی | اکتیو پلاس + فسفامید | آبیاری | اکتیو پلاس ۱۵–۲۰ لیتر + فسفامید ۵ لیتر در هکتار | تحریک غدهزایی، افزایش یکنواختی و وزن پیاز |
| اردیبهشت | توسعه غده | پتاسیمکس | آبیاری | ۵ لیتر در هکتار | افزایش اندازه، رنگ و مقاومت به پوسیدگی |
| خرداد | پر شدن و رسیدگی | تری پرو (20-20-20+TE) | آبیاری | ۵ لیتر در هکتار | تأمین همزمان عناصر اصلی و ریزمغذی برای غدههای بزرگتر |
| تیر | پیش از برداشت | پرولومیک | آبیاری | ۵–۱۰ لیتر در هکتار | افزایش ماندگاری پس از برداشت و بهبود خاک برای کشت بعدی |
نکات فنی و ترکیبی
- اوره: ۲۰۰–۳۰۰ کیلوگرم در سه نوبت (پایه، رشد رویشی، غدهزایی) بسته به حاصلخیزی خاک.
- کود دامی: ۸–۱۰ تن در هکتار برای افزایش ظرفیت نگهداری آب و بهبود تهویه خاک.
- فسفامید: افزایش استقرار نشا و تحریک زودهنگام ریشه.
- اکتیو پلاس: کلیدیترین نقش در رشد رویشی و غدهسازی؛ مجموع مصرف ۲۰–۳۰ لیتر در هکتار.
- بایومکس: افزایش فتوسنتز و بهبود سلامت برگها.
- پرولومیک: اصلاح خاک و افزایش نفوذپذیری ریشهها، بهویژه در خاکهای سنگین.
- پتاسیمکس: افزایش وزن غده و بهبود رنگ و ماندگاری انباری.
- اسید سولفونیک: در هر ۴۵ روز آبیاری ۳–۵ لیتر برای کاهش قلیاییت و شوری خاک.
- در صورت مشاهده شته، کنه یا لکه برگی، محلولپاشی اکتیو پلاس با غلظت ۳ لیتر در ۱۰۰۰ لیتر آب مؤثر است.
توضیح تفاوت کود مایع و جامد
کودهای مایع بهسرعت جذب ریشه و برگ میشوند و برای مراحل حساس رشد پیاز (تشکیل و پر شدن غده) بسیار مؤثرند.
کودهای جامد پایه، مانند اوره و کود دامی، وظیفه اصلاح خاک و تأمین عناصر بلندمدت را دارند.
در خاکهای قلیایی و شور، استفاده از کودهای مایع اسیدی و کلاتهشده فارمونتی موجب افزایش راندمان جذب عناصر، بهبود رنگ، ماندگاری و کیفیت نهایی غده پیاز میشود.