برنامه کوددهی مرکبات در ایران
برنامه تغذیه سالیانه مرکبات (Citrus spp.) – طراحیشده بر پایه کودهای مایع فارمونتی و استانداردهای فیزیولوژیکی درختان همیشهسبز
(قابل اجرا در باغات جنوب و شمال ایران: مازندران، گیلان، فارس، هرمزگان، کرمان، خوزستان، بوشهر)
اهداف
افزایش رشد یکنواخت شاخه و برگ، تقویت گلدهی و تثبیت میوه، افزایش ضخامت پوست و درصد قند، کاهش ریزش میوه، بهبود جذب عناصر در خاکهای قلیایی و شور، افزایش مقاومت به سرما و تنش آبی، و احیای ریشه پس از برداشت.
ویژگیهای فیزیولوژیک و نیاز غذایی
درختان مرکبات همیشهسبز هستند و در تمام طول سال به تغذیه متعادل نیاز دارند.
کمبود عناصر ریزمغذی بهویژه آهن، روی و منگنز در خاکهای آهکی ایران شایع است.
در مرحلهی تشکیل میوه، نیاز به پتاسیم و کلسیم افزایش چشمگیری دارد.
اسید سولفونیک به دلیل کاهش pH و افزایش جذب عناصر، در اصلاح خاکهای مرکباتی ایران بسیار مؤثر است.
شرایط خاک
| نوع خاک | ویژگی | راهکار اصلاحی |
|---|---|---|
| pH 6.5–7.5 | ایدهآل | اجرای برنامه پایه کفایت دارد. |
| pH 7.5–8.5 | قلیایی متوسط | پرولومیک ۵ لیتر هر ۴۵ روز. |
| pH بالای ۸.۵ یا خاک شور | جذب پایین عناصر | اسید سولفونیک ۳–۵ لیتر در هر آبیاری دوم برای کاهش pH خاک. |
برنامه ماهبهماه مرکبات (کشت آبی)
| ماه | فاز رشدی | کود فارمونتی / مکمل | روش مصرف | مقدار مصرف | توضیح فنی |
|---|---|---|---|---|---|
| دی–بهمن | بازسازی ریشه در خواب زمستانی | پرولومیک + اسید سولفونیک | آبیاری | پرولومیک ۵ L + اسید سولفونیک ۳–۵ L/ha | اصلاح خاک و آمادهسازی درخت برای گلدهی |
| اسفند | رشد اولیه برگ و شاخه | فسفامید + اکتیو پلاس | آبیاری | فسفامید ۵ L + اکتیو پلاس ۱۰ L/ha | تقویت ریشه و تحریک رشد رویشی |
| فروردین | گلدهی و تشکیل میوه | اکتیو پلاس + بایومکس | آبیاری | اکتیو پلاس ۱۰–۱۵ L + بایومکس ۵ L/ha | افزایش گلدهی، تثبیت میوه، کاهش ریزش اولیه |
| اردیبهشت | رشد میوههای تازه تشکیلشده | زاپستو (6-8-25+TE) + پتاسیمکس | آبیاری | هرکدام ۵ L/ha | تقویت رشد میوه و افزایش ضخامت پوست |
| خرداد–تیر | رشد و پر شدن میوه | اکتیو پلاس + پتاسیمکس | آبیاری | اکتیو پلاس ۱۰ L + پتاسیمکس ۵ L/ha | افزایش حجم و قند میوه |
| مرداد–شهریور | رنگگیری و رسیدگی نهایی | پتاسیمکس | آبیاری | ۵–۷ L/ha | افزایش رنگ، طعم و قند میوه |
| مهر–آبان (پس از برداشت) | احیای درخت | پرولومیک + بایومکس | آبیاری | پرولومیک ۵ L + بایومکس ۵ L/ha | ترمیم ریشه و برگ برای فصل بعد |
محلولپاشی تکمیلی
| زمان | ترکیب | مقدار در ۱۰۰۰ L آب | هدف |
|---|---|---|---|
| پیش از گلدهی | اکتیو پلاس + بایومکس | ۲ + ۲ L | تحریک گلدهی و افزایش سبزینگی برگ |
| پس از گلدهی | بایومکس + فسفامید | ۲ + ۲ L | تثبیت میوهچه و افزایش رشد برگ |
| رشد میوه | پتاسیمکس + کلسیم کلراید | ۲ + ۳ kg | افزایش سفتی و رنگ میوه |
| پس از برداشت | اکتیو پلاس | ۳ L | احیای شاخهها و جوانههای گل سال آینده |
نکات فنی و ترکیبی
- اکتیو پلاس: محرک اصلی رشد، گلدهی، رنگ و افزایش قند (مصرف سالانه ۴۰ L/ha).
- فسفامید: افزایش ریشهزایی و جذب فسفر در خاکهای آهکی.
- بایومکس: افزایش فتوسنتز و مقاومت به تنش حرارتی.
- زاپستو: تأمین پتاسیم و ریزمغذیهای مؤثر در رشد میوه.
- پتاسیمکس: افزایش رنگ، طعم و ماندگاری میوه.
- پرولومیک: احیا و بهبود ساختار خاک و جذب عناصر.
- اسید سولفونیک: کاهش pH خاک، کنترل شوری و بهبود دسترسی به عناصر فلزی.
- کلسیم کلراید: افزایش سفتی و عمر میوه در دوره برداشت و انبارداری.
کودهای پایه (غیرفارمونتی)
- کود دامی پوسیده: ۸–۱۰ تن/ha در زمستان.
- اوره: ۲۰۰–۲۵۰ kg/ha در سه نوبت (اسفند، اردیبهشت، خرداد).
- سولفات پتاسیم: ۱۵۰ kg/ha در خرداد.
- کلسیم کلراید: ۳ kg در ۱۰۰۰ L آب هر ۲۰ روز در دوره رشد میوه.
نتیجه مورد انتظار
- افزایش گلدهی تا ۲۰٪
- افزایش درصد تثبیت میوه تا ۲۵٪
- افزایش قند میوه (Brix) تا ۱.۵–۲ واحد
- کاهش ریزش میوه تا ۳۰٪
- افزایش یکنواختی رنگ و طعم میوهها
اگر تأیید شود، در مرحله بعد برای هر گونهی مرکبات (پرتقال، نارنگی، لیمو، گریپفروت) برنامه انحصاری با تغییر در دوره مصرف و نسبت پتاسیم-کلسیم تنظیم میکنم. آیا مایل هستید در همین مسیر ادامه دهیم و به تفکیک هر گونه برویم؟