برنامه کوددهی کلزا در ایران
برنامه تغذیه سالیانه کلزا (Brassica napus L.) – طراحیشده بر اساس کودهای مایع فارمونتی برای مزارع آبی و دیم ایران
(قابل اجرا در مناطق کشت پاییزه کلزا: گلستان، مازندران، خوزستان، فارس، کرمانشاه، اردبیل، خراسان شمالی و مرکزی)
اهداف
افزایش تراکم بوته و سبز یکنواخت، تقویت ریشه در پاییز، افزایش غلافدهی، بهبود درصد روغن، افزایش مقاومت به خوابیدگی و تنشهای سرمایی و گرمایی، اصلاح خاک و بهبود جذب عناصر غذایی در خاکهای قلیایی.
ویژگیهای فیزیولوژیکی
کلزا گیاهی روزبلند، متراکم و با ریشههای قوی است که نسبت به کمبود گوگرد، بور، مولیبدن و ازت بسیار حساس است.
در خاکهای ایران، کمبود فسفر، بور و عناصر ریزمغذی، مهمترین عامل کاهش عملکرد و روغن است.
برنامه باید بهگونهای تنظیم شود که در پاییز ریشهزایی تقویت شود و در مرحله ساقهدهی و غلافدهی، پتاسیم و ازت کافی فراهم گردد.
شرایط خاک
| نوع خاک | ویژگی | راهکار اصلاحی |
|---|---|---|
| pH 6.5–7.5 | مناسب | اجرای برنامه پایه کافی است. |
| pH 7.5–8.5 | قلیایی متوسط | پرولومیک ۵ L/ha هر ۴۵ روز. |
| pH بالاتر از ۸.۵ یا خاک شور | کاهش جذب عناصر | اسید سولفونیک ۳–۵ L در هر آبیاری دوم. |
برنامه تغذیه کلزا (پاییزه – آبی)
| زمان | فاز رشدی | کود فارمونتی / مکمل | روش مصرف | مقدار مصرف | توضیح فنی |
|---|---|---|---|---|---|
| مهر (کاشت تا سبز شدن) | استقرار اولیه و ریشهزایی | فسفامید + پرولومیک | آبیاری | هرکدام ۵ L/ha | افزایش ریشهزایی و جذب عناصر پایه |
| آبان–آذر | توسعه روزت و افزایش برگ | اکتیو پلاس + بایومکس | آبیاری | اکتیو پلاس ۱۰ L + بایومکس ۵ L/ha | افزایش فتوسنتز و مقاومت به سرما |
| دی (دوره رکود نسبی) | ذخیره عناصر برای بهار | پرولومیک | آبیاری | ۵ L/ha | افزایش فعالیت میکروبی خاک |
| اسفند (شروع رشد مجدد) | رشد ساقه و شاخهدهی | اکتیو پلاس + فسفامید | آبیاری | اکتیو پلاس ۱۰ L + فسفامید ۵ L/ha | تقویت رشد رویشی و گلدهی |
| فروردین | گلدهی و غلافدهی | اکتیو پلاس + زینک پلکس + منگارد | آبیاری | اکتیو پلاس ۱۰–۱۵ L + هرکدام ۳ L/ha | افزایش گردهافشانی و تعداد غلاف |
| اردیبهشت | پر شدن دانه و افزایش روغن | زاپستو (6-8-25+TE) + پتاسیمکس | آبیاری | هرکدام ۵ L/ha | افزایش درصد روغن و وزن دانه |
| خرداد (رسیدگی نهایی) | رسیدگی فیزیولوژیک | پتاسیمکس + کلبومکس | آبیاری | هرکدام ۵ L/ha | کاهش ریزش غلاف و بهبود کیفیت بذر |
| پس از برداشت (تجدید خاک) | احیای خاک و ریشه | پرولومیک + اسید سولفونیک | آبیاری | پرولومیک ۵ L + اسید سولفونیک ۳–۵ L/ha | اصلاح خاک برای کشت بعدی |
محلولپاشی تکمیلی
| زمان | ترکیب | مقدار در ۱۰۰۰ L آب | هدف |
|---|---|---|---|
| مرحله ۶–۸ برگی | اکتیو پلاس + بایومکس | ۲ + ۲ L | تقویت سبزینگی و مقاومت به سرما |
| پیش از گلدهی | زینک پلکس + منگارد | ۱ + ۱ L | افزایش گردهافشانی و تشکیل غلاف |
| پرشدگی غلاف | پتاسیمکس + زاپستو | ۲ + ۲ L | افزایش درصد روغن و وزن دانه |
توضیحات فنی محصولات
- اکتیو پلاس: تقویت رشد رویشی، گلدهی و پرشدگی دانه (۳۰–۴۰ L/ha سالانه).
- فسفامید: تأمین فسفر برای ریشه و انرژی رشد.
- بایومکس: افزایش مقاومت به سرما و تراکم برگ.
- زاپستو: منبع پتاسیم و عناصر ریزمغذی برای افزایش روغن.
- پتاسیمکس: افزایش چربی دانه و کاهش ترک غلاف.
- کلبومکس: تأمین کلسیم و استحکام غلافها.
- زینک پلکس و منگارد: افزایش گردهافشانی و فعالیت آنزیمی.
- پرولومیک: اصلاح خاک، افزایش جذب عناصر و کاهش قلیاییت.
- اسید سولفونیک: تنظیم pH خاک و آزادسازی عناصر تثبیتشده.
کودهای پایه (در صورت نیاز)
- کود دامی پوسیده: ۵–۸ تن/ha پیش از کاشت.
- اوره: ۱۲۰–۱۸۰ kg/ha در سه مرحله (کاشت، روزت، ساقهدهی).
- سولفات پتاسیم (در صورت کمبود شدید): ۵۰ kg/ha در گلدهی.
نتیجه مورد انتظار
- افزایش عملکرد دانه ۱۵–۲۰٪
- افزایش درصد روغن تا ۴۰–۴۲٪
- افزایش وزن هزار دانه تا ۱۰٪
- کاهش ریزش غلاف تا ۲۵٪
- افزایش مقاومت به تنشهای سرما و خشکی
در مزارع با خاکهای آهکی و pH بالای ۸، اجرای متناوب پرولومیک و اسید سولفونیک هر ۴۵ روز باعث افزایش جذب فسفر و ریزمغذیها تا دو برابر شده و در آزمایشهای میدانی فارمونتی در گلستان و رفسنجان افزایش ۱۸٪ عملکرد روغن ثبت شده است.