برنامه کوددهی یونجه در ایران
برنامه تغذیه سالیانه یونجه (Medicago sativa L.) – تدوینشده بر پایه کودهای مایع فارمونتی و استانداردهای فیزیولوژیک تغذیه گیاهان علوفهای در ایران
(قابل اجرا در مزارع آبی و نیمهدیم در خراسان، فارس، اصفهان، کرمان، آذربایجان، لرستان و همدان)
اهداف
افزایش تولید علوفه باکیفیت (پروتئین بالا و فیبر مناسب)، تقویت سیستم ریشه برای برداشتهای مکرر، افزایش ماندگاری مزرعه، بهبود تحمل به شوری و قلیاییت خاک، افزایش جذب عناصر تثبیتشده و کاهش زردی برگ.
ویژگیهای فیزیولوژیک
یونجه گیاهی چندساله با توان تثبیت نیتروژن است و نیاز کمی به کودهای ازته دارد.
اصلیترین محدودیت تغذیهای در خاکهای ایران کمبود فسفر، پتاسیم، کلسیم، منیزیم و عناصر ریز (روی، منگنز و بور) است.
هر برداشت مقدار قابلتوجهی پتاسیم و کلسیم از خاک میکاهد؛ بنابراین برنامه تغذیه باید پس از هر برداشت تکرار شود.
شرایط خاک
| نوع خاک | ویژگی | راهکار اصلاحی |
|---|---|---|
| pH 6.5–7.5 | مناسب | اجرای برنامه پایه کافی است. |
| pH 7.5–8.5 | قلیایی متوسط | پرولومیک ۵ L/ha هر ۴۵ روز. |
| pH بالاتر از ۸.۵ یا خاک شور | کاهش جذب عناصر | اسید سولفونیک ۳–۵ L/ha در هر آبیاری دوم. |
برنامه پایه (برای سال اول و مزارع بارده)
| مرحله | زمان | فاز رشدی | کود فارمونتی / مکمل | روش مصرف | مقدار مصرف | توضیح فنی |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ۱ | اسفند | بیداری ریشه و آغاز رشد | فسفامید + پرولومیک | آبیاری | هرکدام ۵ L/ha | فعالسازی ریشه، تأمین فسفر و اصلاح خاک |
| ۲ | فروردین | رشد رویشی اولیه | اکتیو پلاس + بایومکس | آبیاری | اکتیو پلاس ۱۰ L + بایومکس ۵ L/ha | افزایش فتوسنتز و سبزینگی |
| ۳ | پس از هر برداشت | رشد مجدد پس از چین | اکتیو پلاس + پتاسیمکس | آبیاری | اکتیو پلاس ۱۰ L + پتاسیمکس ۵ L/ha | تحریک رشد مجدد و افزایش کیفیت علوفه |
| ۴ | میانه فصل (خرداد تا مرداد) | رشد فعال و برداشتهای بعدی | پتاسیمکس + کلبومکس | آبیاری | هرکدام ۵ L/ha | افزایش مقاومت گیاه و بهبود بافت برگ |
| ۵ | شهریور–مهر | بازسازی مزرعه | پرولومیک + اسید سولفونیک | آبیاری | پرولومیک ۵ L + اسید سولفونیک ۳–۵ L/ha | اصلاح خاک و آمادهسازی برای خواب زمستانی |
محلولپاشی تکمیلی
| زمان | ترکیب | مقدار در ۱۰۰۰ L آب | هدف |
|---|---|---|---|
| پیش از گلدهی هر چین | اکتیو پلاس + بایومکس | ۲ + ۲ L | افزایش رشد برگ و پروتئین |
| پس از هر برداشت | زینک پلکس + منگارد | ۱ + ۱ L | افزایش فتوسنتز و سبزینگی |
| در شوری بالا | اسید سولفونیک + پرولومیک | ۲ + ۲ L | کاهش pH و بهبود جذب عناصر |
توضیحات فنی محصولات
- اکتیو پلاس: کلیدیترین عامل رشد و سبزینگی؛ افزایش عملکرد و پروتئین علوفه (۳۰–۴۰ L/ha سالانه).
- فسفامید: افزایش رشد ریشه و تثبیت نیتروژن.
- بایومکس: افزایش فعالیت میکروبی خاک و تحمل گرما.
- پتاسیمکس: تأمین پتاسیم برای استحکام ساقه و برگ.
- کلبومکس: تأمین کلسیم و جلوگیری از نرمی بافت.
- پرولومیک: اصلاح خاک، افزایش جذب فسفر و پتاسیم.
- زینک پلکس و منگارد: عناصر کممصرف مؤثر در سبزینگی و فتوسنتز.
- اسید سولفونیک: تنظیم pH و افزایش کارایی جذب عناصر.
کودهای پایه (در صورت نیاز)
- کود دامی پوسیده: ۸–۱۰ تن/ha در زمستان.
- گوگرد گرانوله: ۱۰۰–۱۵۰ kg/ha هر دو سال یکبار در خاکهای قلیایی.
- اوره: فقط در سال اول یا در مزارع ضعیف، ۵۰–۱۰۰ kg/ha در دو نوبت (اسفند و فروردین).
نتیجه مورد انتظار
- افزایش عملکرد علوفه تا ۲۰٪
- افزایش پروتئین خام تا ۲٪
- بهبود ماندگاری مزرعه تا ۵ سال
- کاهش زردی برگ و افزایش جذب عناصر
- افزایش مقاومت در برابر گرما و شوری
در مزارع با آب شور (EC بالاتر از ۲.۵) یا pH بالاتر از ۸.۲، اجرای دورهای پرولومیک و اسید سولفونیک بهصورت متناوب هر ۴۵ روز، باعث افزایش چشمگیر در رشد و برگدهی شده است.