برنامه کوددهی بادام خاکی در ایران
برنامه تغذیه سالیانه بادام خاکی (Arachis hypogaea L. – بادامزمینی)
(ویژه مناطق کشت فعال در گیلان، گلستان، مازندران، خوزستان، کرمان و فارس بر اساس ترکیبات مایع فارمونتی)
اهداف
افزایش تعداد غلاف در بوته، افزایش وزن دانه، افزایش درصد روغن و پروتئین، بهبود گرهزایی ریشه، افزایش مقاومت به بیماریهای قارچی خاکزاد و اصلاح خاکهای آهکی یا شور.
ویژگیهای فیزیولوژیکی
بادامزمینی از خانواده لگومهاست و توان تثبیت نیتروژن دارد، ولی در خاکهای قلیایی ایران، جذب فسفر، کلسیم، بور و روی کاهش مییابد.
تشکیل غلاف به شدت به وجود کلسیم در ناحیه ریشه و رطوبت کافی وابسته است.
بنابراین تمرکز برنامه بر تأمین فسفر، کلسیم، پتاسیم و عناصر کممصرف است.
شرایط خاک
| نوع خاک | ویژگی | راهکار اصلاحی |
|---|---|---|
| pH 6–7.5 | مناسب | اجرای برنامه پایه کافی است. |
| pH 7.5–8.5 | قلیایی متوسط | پرولومیک ۵ L/ha هر ۴۵ روز. |
| pH بالاتر از ۸.۵ یا خاک شور | کاهش جذب عناصر | اسید سولفونیک ۳–۵ L/ha در هر آبیاری دوم. |
برنامه تغذیه بادامزمینی (آبی)
| مرحله | زمان | فاز رشدی | کود فارمونتی / مکمل | روش مصرف | مقدار مصرف | توضیح فنی |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ۱ | قبل از کاشت (اواخر اسفند تا فروردین) | آمادهسازی خاک | فسفامید + پرولومیک | آبیاری یا اختلاط با آب آبیاری اول | هرکدام ۵ L/ha | افزایش فسفر و تحریک ریشه |
| ۲ | رشد اولیه (۲–۴ برگی) | رشد رویشی | اکتیو پلاس + بایومکس | آبیاری | اکتیو پلاس ۱۰ L + بایومکس ۵ L/ha | افزایش رشد یکنواخت، تقویت فتوسنتز |
| ۳ | گلدهی (شروع پگگذاری) | اکتیو پلاس + کلبومکس | آبیاری | ۱۰ + ۵ L/ha | افزایش تشکیل غلاف و کیفیت پوسته | |
| ۴ | تشکیل و پر شدن غلاف | پتاسیمکس + زینک پلکس + منگارد | آبیاری | ۵ + ۲ + ۲ L/ha | افزایش پر شدن دانه و روغن | |
| ۵ | اواخر دوره رشد | پرولومیک + اسید سولفونیک | آبیاری | ۵ + ۳–۵ L/ha | اصلاح خاک، افزایش جذب و ماندگاری ریشه | |
| ۶ | پس از برداشت (در کشت چندساله یا تناوبی) | بازسازی خاک | بایومکس + پرولومیک | آبیاری | هرکدام ۵ L/ha | افزایش ماده آلی خاک و تجدید حیات ریشهها |
محلولپاشی تکمیلی
| زمان | ترکیب | مقدار در ۱۰۰۰ L آب | هدف |
|---|---|---|---|
| رشد رویشی | اکتیو پلاس + بایومکس | ۲ + ۲ L | تحریک رشد برگ و فتوسنتز |
| آغاز گلدهی | زینک پلکس + منگارد + بایومکس | ۱ + ۱ + ۲ L | افزایش تشکیل غلاف و گردهزایی |
| پر شدن دانه | پتاسیمکس + کلبومکس | ۲ + ۲ L | افزایش وزن دانه و ضخامت پوسته |
توضیحات فنی محصولات
- اکتیو پلاس: فعالکننده رشد، بهبود سبزینگی و افزایش فتوسنتز.
- فسفامید: تحریک ریشه و افزایش تثبیت نیتروژن.
- بایومکس: افزایش میکروارگانیسمهای مفید و مقاومت به بیماریهای خاکزاد.
- پتاسیمکس: بهبود انتقال قند و افزایش وزن غلاف.
- کلبومکس: تأمین کلسیم برای استحکام غلاف و کیفیت دانه.
- پرولومیک: اصلاح خاک و افزایش جذب در pH بالا.
- زینک پلکس و منگارد: افزایش گردهزایی و رشد گلها.
- اسید سولفونیک: بهبود جذب عناصر و کاهش قلیاییت خاک.
کودهای پایه (در صورت نیاز)
- کود دامی پوسیده: ۸–۱۰ تن/ha قبل از شخم.
- گوگرد کشاورزی: ۱۰۰–۱۵۰ kg/ha برای خاکهای آهکی.
- فسفات طبیعی (در صورت کمبود فسفر): ۱۰۰ kg/ha در کشت اول.
نتیجه مورد انتظار
- افزایش عملکرد غلاف تا ۳۰٪
- افزایش درصد روغن تا ۲٪
- بهبود استحکام پوسته و کاهش پوکی
- افزایش مقاومت به قارچهای خاکزاد
- افزایش کیفیت دانه برای صنایع روغنکشی
در مناطق مرطوب شمال کشور (گیلان و مازندران)، تأکید بر مصرف ریشهای فسفامید و محلولپاشی زینک پلکس است.
در مناطق گرم و خشک (خوزستان و فارس)، اجرای منظم اسید سولفونیک + پرولومیک ضروری است تا شوری خاک کنترل شود و جذب کلسیم مختل نگردد.